Người Đọc

Tuần thứ hai để đọc cáo trạng. Đọc mất một ngày rưỡi, một ngày rưỡi với các sự kiện ở thể giả định. Bị cáo ở mục một có thể đã…, ngoài ra có thể…, … thêm vào đó có thể đã…, qua đó vi phạm điều luật số nào đó, ngoài ra bị cáo có thể đã vi phạm…, và đã có hành vi bất hợp pháp. Hanna là bị cáo ở mục bốn.

Năm nữ bị cáo đều là quản tù ở một trại giam nhỏ gần Krakov, trại ngoại vi của Auschwitz. Đầu năm 1944 họ được chuyển tù bị chết hay bị thương trong một vụ nổ ở nhà máy nơi phụ nữ của trại làm việc. Một trong những nội dung cáo trạng xoay quanh hành vi của họ ở Auschwitz, nhưng không quan trọng như những nội dung khác. Tôi không nhớ rõ nữa. Vì không liên quan tới Hanna mà chỉ dính dáng đến những người kia? Vì không có ý nghĩa gì lớn, hay không lớn so với các nội dung khác của cáo trạng? Hay có vẻ như không thể không truy tố hành vi một kẻ từng ở Auschwitz và nay đã sa lưới? Tất nhiên là cả năm bị cáo không chỉ huy trại. Ở đó có một số chỉ huy, đội lính canh và các nữ quản tù khác. Đa số các lính canh và quản tù bị chết bom khi đoàn tù nhân đi về phía Tây bị ném bom trong đêm. Một số đã trốn trong đêm đó, không sao tìm ra được, giống như viên chỉ huy đã lủi mất trước khi đoàn người xuất hành.

Thật ra không có tù nhân nào qua nổi trận bom. Trừ hai mẹ con sống sót. Cô con gái đã viết một cuốn sách về trại tập trung và đoàn tù đi về phía Tây, xuất bản ở Mỹ. Cảnh sát và sở công tố không chỉ tìm ra năm bị cáo, mà cả một số nhân chứng sống ở ngôi làng mà đêm hôm ấy đoàn tù nhân bị trúng bom. Hai nhân chứng quan trọng nhất là cô con gái được mời sang Đức, và bà mẹ ở Israel. Để lấy lời khai của bà mẹ, tòa án, các công chứng viên và luật sư đi sang Israel - giai đoạn duy nhất của phiên tòa mà tôi không chứng kiến.

Một nội dung chính của cáo trạng nói về quá trình chọn lọc ở trại tập trung. Hằng tháng, Auschwitz chuyển đến khoảng 60 nữ tù mới và cũng nhận lại chừng ấy người, trừ những người chết giữa hai chuyến. Mọi người đều biết rõ là số phụ nữ đó bị giết ở Auschwitz; những người bị chuyển trở lại là do không được nhà máy tuyển dụng nữa. Đó là nhà máy sản xuất đạn, công việc chính cũng chẳng nặng nhọc mấy, nhưng thật ra họ hãn hữu mới làm việc chính, mà phải ra công trường vì vụ nổ hồi xuân đã gây ra hư hại trầm trọng.

Nội dung chính nữa của cáo trạng là đêm đoàn tù nhân bị bom. Đội lính canh và các quản tù đã dồn mấy trăm nữ tù nhân vào nhà thờ của làng và khóa lại. Dân làng đã bỏ đi gần hết. Một vài quả bom nữa có thể nhằm vào tuyến đường sắt gần đó, vào nhà máy, hay chỉ là số bom thừa sau khi oanh tạc vào một thành phố lớn bị quẳng đi. Một quả trúng nhà linh mục, nơi lính canh và quản tù ngủ. Những quả khác xuyên qua tháp chuông. Trước tiên tháp chuông bắt lửa, rồi đến mái nhà, sau đó cả bộ khung rực cháy sập vào trong nhà thờ và các hàng ghế bốc cháy. Những cánh của kiên cố vẫn nguyên. Lẽ ra các quản tù có thể mở khóa. Họ không làm gì, và những người phụ nữ bị khóa trong nhà thờ đã chết thiêu.